Rijecnik Internet termina

.avi
(Audio Video Interleaved). Ova ekstenzija znaci da datoteka sadrzi Microsoft-ov video zapis, pohranjen u Video for Windows formatu. Ovakva datoteka se moze pregledati programom Media Player for Windows.
.bmp
Standardna oznaka za Microsoft-ovu graficku bitmapiranu datoteku. Jednostavnije receno, to je drugi deo (ekstenzija) punog naziva jedne vrste elektronskog zapisa neke slike.
.pdf
(Portable Document File) Tip datoteke koji se pravi proogramom Adobe Acrobat, a mogu je praviti i Corel, Adobe Photoshop i neki drugi programi. Na Internetu su slozeni dokumenti najcesce prikazani u PDF formatu jer se datoteke tog tipa bez problema citaju na razlicitim tipovima racunara. Sa Interneta se moze besplatno preuzeti program Acrobat Reader, kojim se ovakve datoteke mogu pregledati, ali ne i praviti.
ADSL
(Asymmetric Digital Subscriber Line) Asimetricna digitalna pretplatnicka linija. To je nova tehnologija za brzi prenos podataka preko standardnih telefonskih linija. Zove se "asimetricna" jer je brzina prenosa podataka prema korisniku (download) mnogo veca nego brzina prenosa podataka od korisnika prema mrezi (upload). Teoretski, ADSL moze ponuditi download brzinom 9Mbps, a upload 640Kbps.
aliasing, anti-aliasing
Slike na ekranu racunara se sastoje od malih pravougaonih elemenata - piksela. Ako slika predstavlja krivu, npr. krug ili dijagonalnu liniju, tada pravougaoni elementi prave nazubljen lik (jagged edge) i vide se "stepenice". Ta pojava se naziva aliasing. Ona je nezeljena i moze se ublaziti popunom odgovarajucim pikselima, koji imaju medjuboju izmedju objekta i podloge. Taj necin neutralizacije nazubljenja naziva se anti-aliasing. Programi poput PhotoShop-a mogu napraviti anti-aliasing i najcesce to cine automatski (default setting). Kada se primeni anti-aliasing na GIF slike, povecava se broj uporebljenih boja, a time i velicina datoteke. Autori Internet strana odlucuju tada sta im je vaznije, brzina ucitavanja slike (koja se smanjuje povecanjem datoteke) ili njen kvalitet. Drugi problem moze nastati kada se anti-aliasing primeni na prozirne slike sa neodgovarajucom podlogom i javi ze tzv. halo effect, kao blaga ivica oko prozirne slike. Da bi se to izbeglo, anti-aliasing treba primeniti na kraju, kada je definisana finalna boja podloge. Slicni problemi se javljaju i kod prenosa zvuka, kada se nezeljeni efekti nazivaju buzz.
animated GIF
Datoteka sa grafickim sadrzajem, sastavljena od dve ili vise slika koje se brzo smenjuju i daju efekat kretanja. Sa Interneta se moze preuzeti mnogo ovakvih besplatnih edukativnih, reklamnih ili saljivih animacija.


applet
Ova rec je izvedenica od reci aplikacija. To je mali (Java) program, pridruzen HTML strani. Kad se korisnik prikljuci na web stranu, browser prima ugradjeni aplet i on se aktivira na njegovom racunaru.
ASCII
(American Standard Code for Information Interchange) Americki standardni kod za razmenu informacija. Njime su definisani kodovi velikih i malih slova engleskog alfabeta, brojevi i specijalni karakteri, koristenjem samo 7 bitova. To je osnova za kodovanje jednostavnih tekstualnih sadrzaja. Da bi se omogucilo kodovanje i vise karaktera, kao sto su npr. matematicki simboli i posebni znaci, cesto se dodaje i osmi bit pa se tabela sa 128 prosiruje na 256 karaktera. Postoje razliciti standardi tih 256 karaktera, a jedan od najcesce koristenih na Internetu je ISO Latin 1 (ISO 8859-1).
backbone
Centralni segment ili kicma jedne mreze koji povezuje manje ogranke. Kicmom mozemo nazvati i glavni deo mreze jednog preduzeca ali i glavni deo daleko vece mreze koja pokriva veliko prostranstvo. Ipak, pod ovim terminom najcesce se podrazumeva glavna komunikaciona okosnica na koju se prikljucuju dobavljaci Internet usluga i veoma velike mreze. Slicno kao kod saobracaja motornih vozila, vazno je da je na ovom glavnom putu moguca velika brzina protoka podataka. Ne postoji backbone cijelog Interneta.
bandwidth
U komunikacija se ovaj termin odnosi na razliku izmedju najvise i najnize frekvencije koja se moze prenositi jednim prenosnim putem i izrazava se u Hz, KHz, ili MHz. U mreznom smislu to je transmisioni kapacitet komunikacionog kanala i njime se izrazava kolicina podataka, mereno u bitovima, koja se moze preneti u jedinici vremena. Jednostavna je analogija sa vodovodnim cevima, gde veca cev moze propustiti vise vode za isto vreme nego manja. Za kvalitetan prenos video sadrzaja potrebno je i do 10.000.000 bps, zavisno od kompresije.
Bcc
(Blind Carbon Copy) Polje za pravljenje kopije e-mail poruke koja se salje primaocu originala i jos nekom drugom primaocu. Od CC (Carbon Copy) razlikuje se po tom sto u ovom slucaju primalac originala ne vidi da li je (i kome) poslata kopija poruke. Primalac Bcc vidi kome je upucenja originalna poruka. U programu Outlook Express polje Bcc se vidi ako je u meniju View, pri kreiranju nove poruke, ukljucena opcija ALL Headers.
Binary
Brojni sistemi u kojem su moguce samo dve vrednosti. One se najcesce oznacavaju jedinicom (1) i nulom (0). U racunarima se koristi binarno kodovanje, pri cemu procesor obradjuje istovremeno 8, 16 ili 32 binarne cifre. Znaci, koje unosite sa tastature i vidite ih na ekranu, kodovani su kombinacijom 8 binarnih cifara. Kodna kombinacija slova A je 01000001.




bit
Skraceni naziv za jednu binarnu cifru - Binary digIT (0 ili 1). U tekstu se oznacava malim latinicnim slovom b. Kodna kombinacija osam bitova nazina se bajt (byte) i oznacava se velikim latinicnim slovom B. Primer: 1 KBps (hiljadu bajtova u sekundi) je osam puta veca brzina nego 1 Kbps (hiljadu bitova u sekundi). Vece jedinice su kilobit (Kb) i megabit (Mb).
bitmap
Graficki prikaz, nacinjen od malih tacaka - piksela. Datoteke sa bitmapiranim sadrzajem prepoznajemo po nekoj od sledecih ekstenzija: BMP, GIF, JPEG, PSD, PCX, TIFF... Bitmapirane slike se nazivaju i rasterskim slikama. Druga vrsta grafike je vektorska grafika, kada slika nastaje kombinacijom pravih i krivih linija, pravilnih i nepravilnih povrsina. Na Internetu se koriste obe vrste grafike.
bookmark
Oblezavanje, postavljanje oznake koja olaksava brzi povratak na neku stranu Interneta. To je kao kad citate knjigu, pa na neki nacin obelezite poglavlje ili stranu. U programu Microsoft Internet Explorer, umesto ovog termina "bookmark", obiljezavac se naziva omiljenom stavkom (Favorites). Broj strana na koje bi ste se rado vratili i koje cesto posecujete brzo raste. Zato ih je dobro grupisati u foldere, npr. za sport, muziku, posao...
Boolean search
Ovaj termin se odnosi na pretrazivanje na Internetu kada si koriste logicki operatori i, ili, ne (and, or, not). To su "Bulovi operatori", a dobili su naziv po engleskom matematicaru Dzordzu Bulu. Oni se na Internetu upotrebljavaju radi fokusiranja pri trazenju nekog pojma. Npr: ako trazimo rec "maturanti", a istovremeno "1974" (maturanti and 1974), bice pronadjene samo one strane na kojima je i jedna i druga rec.
browser
Aplikacioni program koji otvara i prikazuje (cita) strane na Internetu. Najpopularniji browser-i su Microsoft Internet Explorer, Opera, Mozilla Firefox, Netscape... Browser prihvata HTML ili XML kodove sa web strane, izvrsava ugradjene skripe i programe i prikazuje tekst, slike, muziku, video i linkove na druge strane. Kreatori web strana znaju da treba proveravati kako njihova strana izgleda na razlicitim browser-ima. Nekada strana, prikazana jednim citacem, izgleda znatno drugacije od iste te strane, otvorene drugim browser-om.
byte
Niz od 8 binarnih cifara. To je osnovna jedinica racunarske memorije. Bajt se oznacava velikim jednicnim slovom B. Jednim bajtom se obicno prpedstavlja jedan karakter kao sto je slovo, broj ili znak. To je mala jedinica pa se u praksi upotrebljavaju i kilobajti (1KB = 1024 B), megabajti (1MB = 1.048.576 B) i gigabajti (1GB = 1.073.741.824 B).